Blog

Przywrócenie terminu w prawie cywilnym

Przywracanie terminów w procesie: przepisy cywilne

Przywrócenie terminu to instytucja uregulowana przez ustawodawcę zarówno w procedurze cywilnej, jak i karnej. Koncentrując się na przepisach kodeksu postępowania cywilnego, które dotyczą tej kwestii, można zauważyć, że mają one istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania procesu cywilnego.

Zgodnie z art. 168 §1 k.p.c., jeśli strona z przyczyn niezależnych od niej nie wykonała czynności procesowej w określonym terminie, sąd może na jej wniosek przywrócić ten termin. Z kolei zgodnie z art. 168 §2 k.p.c., przywrócenie terminu nie jest możliwe, jeśli jego niedochowanie nie ma negatywnych skutków dla strony.

Przepisy te dotyczą stron postępowania i wymagają braku winy ze strony strony, która nie dopełniła terminu. Przywrócenie terminu jest możliwe tylko w przypadku, gdy niedopełnienie terminu ma negatywne skutki procesowe dla strony.

Pojęcie strony obejmuje również interwenienta ubocznego, prokuratora, organizacje pozarządowe, inspektora pracy oraz rzecznika konsumentów. W postępowaniu cywilnym kurator, pełnomocnik lub przedstawiciel ustawowy również mogą działać w imieniu strony, a ich zaniechania mogą być naprawione poprzez przywrócenie terminu.

Przywracanie terminów w postępowaniach sądowych: rola braku winy

Ustawodawca nie definiuje pojęcia “braku winy”, co oznacza, że sąd musi uwzględnić wszystkie faktyczne okoliczności danej sprawy, aby ocenić, czy strona działała z należytą starannością. Sąd powinien użyć obiektywnego miernika staranności, który można wymagać od osoby dbającej o swoje interesy. W postanowieniu z 28 lutego 2017 r. (sygn. akt I CZ 25/17), Sąd Najwyższy stwierdził, że choroba pełnomocnika lub strony zazwyczaj stanowi okoliczność bez winy. Nie chodzi tu jednak o sytuacje, w których osoba czuje się źle, a raczej o taką, która uniemożliwia osobiste działanie lub korzystanie z pomocy innych osób. W postanowieniu z 5 stycznia 2006 r. (sygn. akt I UZ 38/05) Sąd Najwyższy uznał również błędne zrozumienie pouczenia o sposobie i terminie dokonania czynności za okoliczność bez winy.

Brak winy – nie tylko człowiek ponosi odpowiedzialność

W przypadku niedochowania terminu do dokonania czynności procesowej istnieją okoliczności, które wykluczają winę strony. Jednym z przykładów są zdarzenia o charakterze wyjątkowym i nadzwyczajnym, takie jak kataklizmy żywiołowe (np. pożary, powodzie itp.), których trudno jest przewidzieć i przezwyciężyć. Jednak ocena czy dane zdarzenie wyłącza winę zależy od Sądu, który rozpoznaje wniosek o przywrócenie terminu. Ponadto, orzecznictwo pozwala również na przywrócenie terminu w przypadku nieprawidłowości przy doręczeniu korespondencji do strony.

Przywracanie terminu: pilne złożenie wniosku w sądzie właściwym

W przypadku składania wniosku o przywrócenie terminu, konieczne jest udokumentowanie okoliczności, które uzasadniają takie działanie. Warto więc przedstawić argumenty odnośnie przyczyn niedotrzymania terminu oraz przytoczyć odpowiednią dokumentację, szczególnie jeśli dotyczy ona stanu zdrowia. Pamiętajmy, że wniosek o przywrócenie terminu powinien być złożony wraz z inną czynnością procesową, której nie dokonaliśmy w terminie. Decyzja w tej sprawie należy do Sądu, który po dokładnej analizie naszych argumentów może wydać postanowienie o przywróceniu terminu. Jednakże, w przypadku, gdy Sąd uzna, że ponosimy odpowiedzialność za nieterminowość, nasz wniosek może zostać odrzucony. W takim przypadku nie przysługuje nam zażalenie, ponieważ rozstrzygnięcie w tej sprawie nie jest postanowieniem kończącym postępowanie.

Ograniczenia przywracania terminów po roku

Ustawodawca wprowadził limit czasowy na przywrócenie terminu, który upłynął rok wcześniej. W praktyce jest to bardzo trudne do osiągnięcia, gdyż utrudnia to pewność sytuacji procesowej stron oraz wpływa na nieodwracalność czynności procesowych. Często Sąd decyduje o wyznaczeniu rozprawy, aby umożliwić stronom przedstawienie okoliczności faktycznych dotyczących niedochowania terminu i przeprowadzenie dowodów osobowych. W przypadku postanowienia o przywróceniu terminu, należy pamiętać o treści art. 380 k.p.c., który umożliwia sądowi wyższej instancji zapoznanie się z argumentacją wnioskującego, a takie postanowienie jest niezaskarżalne.

Odrzucenie wniosku z mocy ustawy po terminie – konsekwencje

Wniesienie do Sądu wniosku o przywrócenie terminu nie powoduje automatycznego wstrzymania postępowania ani wykonania wyroku lub postanowienia. Jednakże, Sąd ma prawo wstrzymać postępowanie lub wykonanie wyroku, jeśli po rozpatrzeniu wszystkich okoliczności faktycznych uznaje to za stosowne. W przypadku uzasadnionego wniosku, Sąd może podjąć natychmiastowe działania i przystąpić do rozpoznania sprawy. Regulacja ta wynika z potrzeby racjonalizacji procesu sądowego, zgodnie z art. 172 k.p.c.

Podsumowanie

Podsumowując, przywrócenie terminu to niezwykle istotna instytucja w kontekście stabilności sytuacji procesowej stron. Jest to jednak możliwe jedynie na wniosek zainteresowanej strony, a jego właściwe zastosowanie skutkuje sytuacją, jakby czynność została dokonana w przewidzianym terminie przez prawo.

Zobacz inne artykuły, które mogą Cię zainteresować